Pelikan Murray Tıbbi Mikrobiyoloji Pelikan Yayınları

Önsöz

Tıbbi mikrobiyoloji yeni başlayanlar için hayret verici bir alan olabilir. Mikrobiyolojiyi öğrenirken pek çok soruyla karşılaşırız. Bütün isimleri nasıl öğrenirim? Hangi enfeksiyon etkenleri hangi hastalıklara yol açar? Neden? Ne zaman? Kimler risk altındadır? Tedavisi var mıdır? Bunlarla birlikte, bütün bu endişeler tek bir soruya indirgenebilir: Enfekte bir hastaya tanı koyup, tedavi edebilmeme yardımcı olacak hangi bilgilere ihtiyaç duyarım?

Kuşkusuz, son yıllarda kitapçılardaki mikrobiyoloji ders kitaplarının bolluğunu onaylarcasına, bir öğrencinin ne bilmesi gerektiği ve bunun nasıl öğretileceği konusunda birçok teori vardır. Tıbbi mikrobiyoloji öğretiminde tek doğru yaklaşıma sahip olduğumuz iddiasında olmamamıza rağmen (gerçekten de tıp eğitiminde mükemmel bir yaklaşım yoktur), bu ders kitabının düzeltmelerini yıllar süren tıp öğrencisi, stajyer ve enfeksiyon hastalıkları asistanı eğitimlerinden edindiğimiz tecrübelerin yanı sıra önceki altı baskıya adanmış çalışmalarımız üzerine kurduk. Tıbbi mikrobiyolojinin temel kavramlarını farklı tipteki öğrencilere hitap edecek bir şekilde açık ve kısaca sunmaya çalıştık. Konular basit bir şekilde, zor kavramlara karmaşık olmayan açıklamalar getirmeyi umarak yazılmıştır. Detaylar uzun yazıdan ziyade tablolar şeklinde özetlenmiş ve görsel öğreniciler için renkli şekillere yer verilmiştir. Klinik olgular temel bilimlere gerçeklik katarlar. Özellikle derlemeler içerisinde önemli noktalar öğrencilere yardımcı olmak için kutular içinde vurgulanmış ve çalışma soruları her konunun klinik olguları da içeren ilgili yönlerine hitap edecek şekilde hazırlanmıştır.

Mikrobiyoloji ve immünoloji ile ilgili bilgilerimiz bütün alanlardaki yeni ve heyecan verici gelişmelerle hızla büyümektedir. Bilgideki genişleme kitabın da genişlemesine yol açabilirdi. Yazarlar ve hocalar olarak, bu ders kitabında en önemli bilgiyi seçmede ve açıklamaları dahil etmede tecrübelerimizi kullandık. Her bölüm dikkatlice güncellendi ve yeni, tıp ile ilişkili gelişmelerle genişletildi. Bu bölümlerin her birinde, öğrencilere her bir mikrobun ve onun neden olduğu hastalıkların önemini kolayca anlamasını sağlayacağını düşündüğümüz bilgileri sunmayı istedik.

Tıbbi Mikrobiyoloji'nin her baskısıyla birlikte sunumumuzu sadeleştirip, güncelliyoruz. Yedinci baskıda bölümlerin yeniden düzenlenmesini de içeren birçok değişiklik yapılmıştır. Kitap; mikrobiyolojiye genel giriş ile başlayıp, mikrobiyologlar tarafından kullanılan yöntemler ve daha sonra immünoloji bölümü ile devam etmektedir. İmmünoloji bölümü yeniden düzenlenmiş ve geniş bir şekilde güncellenmiştir. Bağışıklık hücreleri ve dokularının tanıtılmasından sonra doğal bağışıklık üzerine geniş bir bölüm ve güncellenmiş antijene özgül bağışıklık, antimikrobiyal immünite ve aşılar bölümleri yer almaktadır. Bakteriler, virüsler, mantarlar ve parazitler ile ilgili bölümler yeniden düzenlenmiştir. Her bir mikrobun açıklamalarına geçmeden önce, her bölüm ile ilgili temel bilimsel konular ve daha sonra özgün mikrobiyal hastalık özetleri sunulmuştur. Önceki baskılarda olduğu gibi, birçok özet kutuları, tablolar, klinik fotoğraflar ve orijinal klinik olgular vardır. Klinik olgular korunmuştur çünkü, öğrencilerin onları özellikle ilginç ve öğretici bulacağına ve karmaşık konuların sunulmasında çok etkili bir yol olduğuna inanıyoruz. Her bölüm, öğrencileri heyecanlandırmak ve onların ilgisini çekmek için uygun sorular ile sunulmuştur. Son olarak, öğrencilere ilave kaynak materyaller ve klinik fotoğraflar bulabilecekleri bağlantılar içeren öğrenci danışma web sitesine giriş imkanı sunulmuştur. Web sitesinin yeni bir özelliği de öğrencilere konuya hakimiyet seviyelerini ölçebilecekleri ve yeterlilik sınavlarına hazırlanmada yardımcı olabilecek 200'den fazla pratik sınav sorusunun eklenmesidir. Özünde, bu baskı anlaşılabilir metin, ayrıntılar, sorular, örnekler ile bütünlük sağlayan derleme bir kitaptır.

GELECEKTEKİ MESLEKTAŞLARIMIZ:

ÖĞRENCİLER

İlk intiba olarak, tıbbi mikrobiyolojide başarı ezbere dayalı gibi görülebilir. Mikrobiyolojinin sadece sayısız gerçeklerden oluştuğu düşünülebilir, ancak mikrobiyoloji ve immünolojide bir mantık da vardır. Tıbbi bir dedektif olarak, ilk adım düşmanını tanımaktır. Mikroplar vücudumuzda bir niş oluştururlar; bunu gerçekleştirebilme ve hastalık oluşturma kabiliyetleri, konak ve onun doğal ve özgül savunma mekanizmaları ile etkileşimlerine bağlıdır.

Mikrobiyoloji ve immünolojiyi öğrenmeye yönelik birçok yaklaşım vardır. Ancak sonuçta duyularınıza hitap edecek ne kadar fazla olay ile karşılaşırsanız o kadar iyi öğrenecek ve hatırlayacaksınız. Öğrenmek için eğlenceli ve etkin yaklaşım, bir doktor gibi düşünmek ve her mikrop ve onun oluşturduğu hastalığına sanki sizin hastanızın enfeksiyonuymuş gibi yaklaşmaktır. Her mikrobiyal enfeksiyon için bir hasta oluşturun ve farklı hastaları çeşitli yönleriyle karşılaştırın. Diğer yaklaşım ise bir rol oluşturma ve olaya yedi temel soru ile yaklaşmaktır: Kim? Nerede? Ne zaman? Niçin? Hangi? Ne? ve Nasıl? Örneğin: Kimler bu hastalık için risk altında? Bu organizma nerelerde enfeksiyona yol açar (hem vücut bölgesi hem de coğrafi olarak)? Bu organizmanın izolasyonu ne zaman önemlidir? Niçin bu organizma hastalığa yol açabilmektedir? Hangi türler ve cinsler tıbbi olarak önemlidir? Hangi tanı koydurucu testler yapılmalıdır? Bu enfeksiyon nasıl yönetilir? Karşılaşılan her organizma sistematik olarak incelenebilir. Temel bilgi VIRIDEPT (Virulence- organizmanın virülansı, Identify- hastalığın mikrobiyal etkeninin tanımlanması, Replicating- mikroorganizmanın çoğalması, Innate - Immune response- enfeksiyona karşı doğal ve özgül bağışık yanıt, Disease- hastalık bulguları ve sonuçları, Epidemiology- enfeksiyonun epidemiyolojisi, Prevent- hastalıktan korunma, Treatment- tedavi) kısaltması içinde özetlenebilir. Mikropla ilgili hafızanızı uyaracak üç-beş kelime ya da cümle öğrenin (tetikleyici kelimeler) ve farklı olayları bir mantık çerçevesinde düzenleyin. Alternatif ilişkiler geliştirin. Örneğin, bu ders kitabı organizmaları sistematik taksonomik bir düzende sunmaktadır (sıklıkla "mikrop geçidi" olarak adlandırılır, fakat yazarlar organizmaları tanıtmak için en kolay yol olduğunu düşünürler). Belirli bir virülans özelliğini (örn. toksin üretimi) veya bir hastalığı (örn. menenjit) ele alın ve bu özelliği paylaşan organizmaları listeleyin. Hayali bir hastanın belirli bir etkenle enfekte olduğunu düşünün ve bir olgu hikayesi yaratın. Koyduğunuz tanıyı, hayali hastanıza ve ayrıca gelecekteki profesyonel meslektaşlarına açıklayın. Bir diğer deyişle, konuları sayfa sayfa ezberlemek yerine, kitapta sunulan bilgileri anlamınızı kolaylaştıracak ve aklınızda kalmasını sağlayacak yöntemler geliştirin. Ayırıcı tanınızı netleştirmek ve organizmaları mantıksal "kutular" içinde sınıflandırmak için, her organizma bölümünün başında yer alan özet bölümünü kullanın.

Mikrobiyoloji ve immünoloji ile ilgili bilgilerimiz sürekli olarak arttığı için, başlangıçta iyi bir temel bilginin oluşturulması, gelecekteki gelişmelerin anlaşılmasını kolaylaştıracaktır.

Bu büyüklükteki hiçbir ders kitabı birçok bireyin katkısı olmaksızın başarılı olamaz. Elsevier kadrosunun kıymetli profesyonel yardımları ve sağladığı desteğe, özellikle William Schmitt, Katie DeFrancesco ve Kristine Feeheertty'ye minnettarız. Tıbbi Mikrobiyoloji'nin yedinci baskısının oluşturulması sırasında yapıcı eleştirileri ve önerilerinden yararlandığımız pek çok öğrenci ve profesyonel meslektaşlarımıza da ayrıca teşekkür ederiz.

Patrick R. Murray, PhD; Ken S. Rosenthal, PhD;

and Michael A. Pfaller, MD

Çeviri Editörlerinin Önsözü

Değerli meslektaşlarımız ve öğrencilerimiz,

Klinik Mikrobiyoloji, tıbbın tüm alanlarına hizmet veren ve geçtiğimiz yıllar içerisinde en hızlı gelişim gösteren bilim alanıdır. Özellikle yeni moleküler tekniklerin kullanımı ile ortaya çıkan yeni bilgiler mikrobiyolojiyi sürekli aktif, hızla sonuca giden ve çok geniş bir bilim alanı haline getirmiştir. Çoğu zaman bildiğimiz bilimsel doğrular, kısa bir süre içerisinde çok önemli değişimler gösterebilmektedir. Yabancı dili yeterli olmayanlar için bu değişimleri takip etmek çoğu zaman kolay olmamaktadır. Tüm Klinik Mikrobiyoloji'yi kapsayacak şekilde bir kitap hazırlamak oldukça zahmetlidir ve uzun süre almaktadır. Bu nedenle "Manual of Clinical Microbiology", "Medical Microbiology" ve "Clinical Microbiology Procedures Handbook" gibi kitaplar hızlı bir şekilde tercüme edilerek Türk tıbbının kullanımına sunulmuştur. Bu değerli eserler sayesinde, ülkemizde bilim alanımızda çok önemli gelişmeler sağlanmış ve yüzlerce tıbbiyeli ve klinik mikrobiyoloji/enfeksiyon hastalıkları uzmanının yetişmesine katkı sağlanmıştır.

Oldukça geniş kapsamlı olan Tıbbi Mikrobiyoloji alanının, daha özet ancak önem arz eden tüm noktaları akılda kalıcı bir şekilde sunan "Medical Microbiology" kitabı, ülkemizde birçok tıp fakültesinde kaynak kitap olarak kabul görmüştür. Hocalarımızın ve öğrencilerimizin gösterdiği ilgi nedeniyle bu değerli eserin yeni baskısını dilimize çevirmeye karar verdik. Klinik Mikrobiyoloji alanında birçok değerli hocamızın katılımıyla dilimize çevrilen bu eser ile, ülkemizde yeni hekimlerin ve "Tıbbi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları" uzmanının yetişmesine katkı sağlayacağımızı düşünüyoruz.

Bu eserin daha önceki çevirisinde de belirtildiği gibi, bilimsel bir kitabın dilimize çevrilmesi hiç de kolay değildir. Özellikle dilimize yerleşmiş olan bazı İngilizce ya da Latince tanımların, yöntem isimlerinin tercüme edilmesi imkânsızdır. Bu nedenle bu tip sözcükler kitap içerisinde orijinal haliyle yazılmıştır. Kitabın Türkçeye çevrilmesinde ortaya çıkan uyumsuzlukları azaltmak için elimizden gelen duyarlılığı göstererek tüm bölümler en az üç kez kontrol edilmiş ve mümkün olduğu kadar hatasız bir şekilde sizlere sunulması amaçlanmıştır.

Kitabın çevirisi aşamasında destek veren tüm meslektaşlarımıza teşekkürü bir borç biliyoruz. Ayrıca kitabın hazırlık, dizgi ve baskı aşamalarında göstermiş oldukları kaliteli, titiz ve özverili çalışmalarından dolayı başta Ali Çelik olmak üzere tüm Pelikan Yayınevi çalışanlarına teşekkür ederiz.

Bu çeviri kitabın Türk Mikrobiyoloji camiasına katkıda bulunması ve okuyuculara yararlı olmasını temenni ediyor ve kitabı ülkemizde mikrobiyoloji alanına hizmet veren tüm meslektaşlarımıza ithaf ediyoruz.

Prof. Dr. Ahmet Başustaoğlu;

Prof. Dr. Dürdal Us