Nobel Osmanlı Devleti’nin Maliye Teşkilatı ve Uygulanan Maliye Politikaları, 1870-1914 - Bahattin Keleş Nobel Bilimsel Eserler

Osmanlı Devleti’nin siyasi tarihi kadar teşkilatı ve kurumları da bir o kadar önemlidir. Özellikle maliye teşkilatı, devlet teşkilatı içerisinde devletin en önemli ve en saygın kurumlarından birisidir. Maliye teşkilatı, Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan yıkılışına kadar değişik dönemlerde bir kısım yenilikler yapılarak sürdürülmeye çalışılmıştır. Osmanlı maliyesi klasik bir teşkilat yapısına sahip iken Tanzimat sonrası dönemde her kurumda olduğu gibi maliye teşkilatı alanında da büyük değişikliklerin yaşandığı bir dönem olmuştur. II. Mahmut döneminde hâlihazırda Defterdarlık varken bu teşkilat, bu dönemde "Maliye Nezareti”ne dönüştürülmüştür. Sultan II. Abdülhamit’in 1876 yılında tahta çıkması ve II. Meşrutiyet’in ilan edilmesine kadar uzun bir süre tahtta kalması, bu teşkilatta zaman içerisinde birtakım yeniliklerin yapılmasını beraberinde getirmiştir. Osmanlı Devleti, maliye teşkilatında birtakım yeniliklere gitmiş dolayısıyla maliye politikasını da zaman içerisinde değiştirmiştir. Özellikle Tanzimat sonrası I. ve II. Meşrutiyet dönemlerinde devlet, maliye politikasında da birtakım değişiklikler yapmıştır. Çünkü değişen bölgesel şartlar bunu gerekli kılmıştır. Osmanlı Devleti Kırım Savaşı (1853-1856) sonrası ilk kez dış borçlanmaya gitmiştir. Devletin ekonomik sıkıntılar yüzünden aldığı dış borçlarını ödeyememesi ve dış ülkelerin baskısı sonunda "Duyun-u Umumiye İdaresi”nin kurulmasına zorunlu olarak katlanmak durumunda kalmıştır. Dış borçların baskısı altında kalan Osmanlı Devleti, sanayi ve tarım alanında birtakım iyileştirici politikalar uygulamaya koymuş olsa da istediği neticeyi alamamıştır.